وکیل کیست و  انتخاب آن به چه نحوی است؟

آنچه که درباره وکیل و وکالت باید بدانید…

وکیل کیست؟

وکیل یا جانشین فردی است که از سوی فردی دیگر به صورت حقوقی یا حقیقی برای انجام کاری ماُمور، و به موجب گرفتن وکالت از آن شخص را برای انجام کار وی استخدام می شود.

نماینده یا جانشین براساس تعریف ارائه شده در ماده 656 قانون مدنی ،نماینده فردی است که به موجب عقد وکالت با فردی دیگر به عنوان جانشین وی برای انجام امور حقوقی،کیفری ،….انتخاب و منصوب میگردد.

از جمله مهم ترین شرایط وکالت در دادگستری ایران ،تحصیل و اخذ مدرک کارشناسی در رشته حقوق،گذراندن دوره کارآموزی مربوطه نزد یک وکیل با تجربه، و قبولی در آزمون های کارآموزی میباشد.

وکیل دادگستری : 

به شخصی گفته میشود که با گذراندن آزمون ها و آموزش های مخصوص حقوقی موفق به اخذ پروانه وکالت دادگستری ،و مجوز حضور در مراجع قضایی به نمایندگی از شخص دیگری میشود.

در چارچوب عقد وکالت بین طرفین، فردی که فردی دیگر را برای انجام امور خود برمیگزیند موکل و فرد متخصص و منتخب را وکیل می نمایند که طی عقد این قرارداد میتوان برای وکیل حد و مرزی مشخص کرد تا نماینده در راستای امر محوله به انجام امور بپردازد.

از جمله اموری که وکیل میتواند به نیابت از موکل خود اقدام کند به شرح زیر میباشد:

امور و مسائل مربوط به عقد طلاق،امور دعاوی حقوقی،دعاوی کیفری،قراردادهای تجاری،تمامی امور حقوقی(جز مسائلی که موکل شخصا باید به انجام آن بپردازد و در این امور شخص مجاز به اخذ وکیل برای خود نیست همانند: لعان (مراسمی خاص در فقه اسلامی که مرد و همسر با شرایط خاصی یکدیگر را لعنت میکنند)،شهادت در مورد اموری،اقرار،تمکین،و از جمله این امور….

در قانون مدنی در مواد 656 تا 683 احکام مربوط به وکیل و وکالت ارائه شده است که با مراجعه به آن میتوان احکام دقیق را استخراج کرد.

وکیل و نحوه انتخاب آن

انواع وکیل

جانشین مطلق :جانشین مطلق یعنی فردی را برای انجام تمامی امور خود گزیدند به صورتی که فرد برای انجام تمامی امور از موکل خود اجازه دارد و حدومرزی برای وی مشخص نشده است.

جانشین مقید : جانشین مقید یعنی فردی را فقط در انجام امر خاصی ماُمور کردن به موجبی که دیگر در انجام اموری که در عقد وکالت نیامده است وی اجازه ای از موکل خود ندارد و فقط در انجام کار محوله باید تلاش کند.

نحوه انتخاب جانشین

• میزان تحصیلات و تجربه وکیل : برای انتخاب وکیل مناسب با پرونده ،نکته مهم تر از تحصیلات فرد مورد نظر ،میزان تجربه کاری وی در پرونده های گذشته است که با تحقیق و تفحص باید به انتخاب جانشین مناسب اقدام کرد.

• گزینش از بین وکلای کانون دادگستری یا وکلای مرکز مشاوران قوه قضاییه : برای پاسخ به این سوال ابتدا باید دانست که معمولا وکلا به دو دسته تقسسیم بندی میشوند، وکلای کانون وکلای دادگستری که ارگانی جدا از قوه قضاییه میباشند و وکلای مرکز مشاوران که وابسته و زیر مجموعه قوه قضاییه هستند.

• انتخاب وکیل پایه یک یا پایه دو : وکلای پایه دو دارای محدودیت کاری هستند و فقط در انجام بعضی از پرونده ها اجازه کاری دارند همانند ( حکم های کیفری که میزان جرم آنها مجازاتی کمتر از 10 سال حبس و جزای نقدی و شلاق دارند و حکم های حقوقی بصورتی که میزان بازخواست کمتر از مبلق 50 میلیون تومان باشد، یا در پرونده های همانند اختلاف در طلاق ،نکاح،اثبات و نفی نسب مجاز به دفاع از حقوق موکل خود دارند ولی وکلای پایه یک دادگستری مجاز به قبول وکالت در تمامی پرونده های حقوقی و کیفری و……. هستند.

انواع مختلف انتخاب وکیل

• انتخابی : وکیل انتخابی به این صورت است که خود شخص موکل در انجام امور قضایی،خود را نیازمند به فرد متخصص میداند و با مراجعه که دفاتر وکالت ، جانشین مناسب خود انتخاب و با وی عقد قرارداد می نماید.

• اتفاقی : اگر شخصی در رشته حقوق تحیصیلاتی داشته باشد ولی در شغل وکالت مشغول به کار نبوده باشد و برای حل مشکل قضایی دوستان یا نزدیکان خود اقدام به امر وکالت کند بدون گذراندن آزمون های وکالت با گرفتن مجوز از از کانون وکلای دادگستری  و طی مراحل قانونی آن میتواند در آن پرونده خاص اقدام به وکالت نماید ،به نحوه انتصاب ای نوع نماینده،وکیل اتفاقی میگویند.

•  معاضدتی : هنگامی که شخصی برای دفاع از حقوق خود نیازمند به فردی با تخصص بالا در امر وکالت باشد و خود هزینه انتصاب وکیل را نداشته باشد از سوی دادگاه یا تشخیص کمسیون معاضدت کانون وکلا وکیلی به فرد اختصاص داده میشود تا در پرونده اجرایی وی را کمک کند،به نحوه انتصاب این نوع نماینده وکیل معاضدتی میگویند. 

• تسخیری : هنگامی که پرونده کیفری در حال جریان باشد و علارغم نیاز موکل به وکیل ،شخص مورد نظر از انتخاب و انتصاب نماینده خوددادری کند یا به دلیل نداشتن بضاعت مالی نتواند برای خود جانشینی انتخاب کند،به تشخیص دادگاه مربوطه از بین وکلای رایگان دادگستری برای وی وکیلی گرفته میشود تا در امر این پرونده فرد را کمک کند،به نحوه انتصاب نماینده با این شکل وکیل تسخیری میگویند.

مقالات علی محسن زاده_وکیل پایه یک دادگستری