روش های پرداخت در قرارداد های بین المللی 

.

یکی از موضوعات اساسی هر قرارداد بین المللی ، بهای قرارداد است که باید در عوض تسلیم کالا یا ارائه به فروشنده کالا یا ارائه دهنده خدمات پرداخت شود . بهای قرارداد ممکن است در زمان انعقاد قرارداد به صورت مقطوع ، آحاد بها و یا به صورت هزینه به اضافه سود تعیین شده باشد . در بعضی مواقع تعیین قیمت در زمان انعقاد قرارداد انجام نمی گیرد و این امر به زمان اجرا موکول می شود ، مثل بهای گاز در قرارداد های طولانی مدت خرید گاز که در این موارد به جای موافقت بر بهای خاصی ، روش و مکانیسمی برای تعیین بهای قرارداد مورد موافقت قرار میگیرد .

پس از تعیین بهای قرارداد یا توافق بر نحوه تعیین آن ، موضوع مهم بعدی در پرداخت های بین المللی ، تعیین پولی است که بهای قرارداد به آن پول پرداخت می شود . صادرکنندگان قبول نمی کنند که کالا ها و خدمات خود را به ازای پولی ارائه کنند که به سهولت نمی توانند آن را در بازار های بین المللی یا حداقل در کشور خود خرج کنند . به این منظور ، معمولا پول کشوری برای پرداخت تعیین می شود که در بازار های بین المللی به سهولت قابل خرید و فروش باشد که به آن ارز معتبر بین المللی اطلاق می شود ، مثل یورو ، دلار آمریکا و فرانک سوییس . صادرکنندگان خارجی اصولا حاضر نمی شوند پول داخلی کشوری را قبول نمایند که آن پول در خارج از آن کشور به سهولت قابل خرید و فروش نباشد . با وجود این ، در برخی از موارد خاص ، صادر کنندگان خارجی ، پول داخلی یک کشور را حتی اگر ارز معتبر بین المللی تلقی نشود به عنوان بهای کالا ها و خدمات خود قبول می کنند و این پول را در کشور وارد کننده خرج می کنند ، مثل اینکه در طرحهای اقتصادی در کشور واردکننده سرمایه گذاری می کنند یا نسبت به خرید کالا های داخلی اقدام کرده و سپس آن ها را جهت تبدیل به ارز معتبر بین المللی صادر می کنند .

زمانه که صادر کنندگان حاضر نمی شوند حاضر نمی شوند پول داخلی کشور واردکننده را به عنوان بهای کالا ها و خدمات خود قبول کنند ، واردکنندگان باید نسبت به تامین ارز معتبر و لازم اقدام کنند . در اینجا موضوع مهم دیگری مطرح می شود که آن تهیه و تامین مالی مورد نیاز جهت پرداخت به فروشندگان خارجی است . تامین مالی قرارداد های بین المللی یا فاینانس ابزاری است که از طریق آن وارد کننده به منابع ارزی مورد نیاز دسترسی پیدا می کند ، و از آن طریق منبع پرداخت کالا ها و خدمات وارداتی خود را تامین می کند .

حتی در صورتی که منابع ارزی لازم برای پرداخت وجود داشته باشد ، نحوه پرداخت بهای قرارداد یکی از مسائل مهم تجارت بین الملل محسوب می شود . بر خلاف خرید و فروش های داخلی ، در تجارت بین الملل فروشنده و خریدار در دو کشور متفاوت قرار دارند و کالا باید از یک کشور به کشور دیگر حمل شود . در صورتی که ابتدا خریدار بهای قرارداد را پرداخت کند ، فروشنده ممکن است از ارسال کالا خودداری کند و یا کالای معیوب یا ناقص ارسال نماید و یا کالایی ارسال کند که با قرارداد مطابقت ندارد . حتی در صورتی که فروشنده شرکت معتبری است ، ارسال کالا به خریدار ممکن است به دلیل سیاست های کشور صادر کننده امکان پذیر نباشد ، مثل اینکه صادرات به کشور خریدار مشمول ممنوعیت و یا تحریم قرار گرفته است .

در صورتی که فروشنده ابتدا کالا را صادر نماید ، این خطر وجود دارد که خریدار از قبول کالا خودداری کند و یا به ادعاهای واهی از قبیل عدم مطابقت کالا یا عیب و نقض ، از پرداخت کل ثمن یا بخشی از آن خودداری کند . حتی در صورتی که خریدار شرکت معتبری است ، پرداخت بهای قرارداد به فروشنده ممکن است به دلیل سیاستهای ارزی کشور واردکننده امکان پذیر نباشد ، مثل اینکه کشوری خریدار با کسری موازنه ارزی رو به رو شده و از خروج ارز جلوگیری می کند .

روش های پرداخت بین المللی ، ابزار ها و مکانیسمهایی است که از طریق آنها خریدار بهای کالا ها یا خدمات موضوع معامله را به فروشنده یا عرضه کننده پرداخت می کند . شیوه پرداخت بین المللی مشخص می کند که آیا بایع قبل از دریافت مبلغ قرارداد کنترل کالاهای خود را از دست خواهد داد یا مشتری قبل از دریافت کالا بهای آن را می پردازد . هرچند در کلیه روش های پرداخت بین المللی بانکها در وصول و پرداخت وجوه دخالت دارند ، در برخی از روشهای پرداخت بانکها نقش واسط را بین فروشنده و خریدار ایفا می کنند تا مخاطرات ناشی از روشهای پرداخت بانکها نقش واسط را بین فروشنده و خریدار ایفا می کنند تا مخاطرات ناشی از پرداخت های بین المللی کاهش پیدا کند و ثبات در تجارت بین الملل تامین گردد .

انواع روش های پرداخت 

.

مهم ترین روش های پرداخت در قرارداد های بین المللی عبارت اند از :

.

الف) پرداخت بعدی

ب) پرداخت قبلی

ج) پرداخت به شیوه وصولی

د) پرداخت از طریق اعتبار اسنادی

.

پرداخت بعدی 

.

پرداخت بعدی یا پرداخت به حساب مفتوح ، یکی از روش هایی است که در تجارت بین الملل استفاده می شود . در این روش ، ابتدا فروشنده کالا ها را ارسال کرده یا خدمات را انجام داده و سپس فاکتور فروش و سایر اسناد را به خریدار تسلیم می کند و متعاقبا خریدار نسبت به پرداخت مبلغ قرارداد اقدام می کند .

مکانیسم اجرایی کار به این نحو است که موضوع پرداخت بعدی باید در قرارداد مربوط بین طرفین مورد توافق قرار بگیرد . در قرارداد زمان پرداخت مشخص می شود که ممکن است بین 30 تا 180 روز از زمان ارسال کالا و یا انجام خدمات تعیین شود . زمانی که موضوع قرارداد فروش کالاست ، فروشنده ابتدا نسبت به تهیه کالا های مزبور اقدام می نماید و در صورتی که بناست کالا های مزبور ساخته شود نسبت به ساخت آن اقدام می نماید . سپس کالا ها را بسته بندی کرده و حسب اینکوترمز مورد توافق نسبت به حمل یا بیمه آن اقدام می کند . همزمان با ارسال کالا به سمت خریدار ، سیاهه تجاری ( فاکتور فروش ) ، بارنامه ، گواهی مبداء ، گواهی بازرسی و سایر اسناد مقرر به خریدار تسلیم می شود . خریدار در مهلت مقرر در قرارداد نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در فاکتور اقدام می کند . چنانچه موضوع قرارداد انجام خدمات باشد ، فروشنده ابتدا خدمات مزبور را انجام داده و سپس صورتحساب مربوطه را به خریدار تسلیم می کند و خریدار ظرف مهلت مقرر در قرارداد نسبت به پرداخت صورت وضعیت اقدام می کند . این روش در تجارت داخلی بسیار معمول و در تجارت بین الملل نادر است .

.

پرداخت قبلی 

.

پرداخت قبلی یکی دیگر از روشهایی است که در تجارت بین الملل مورد استفاده قرار می گیرد . در این روش ، ابتدا خریدار بهای کالا ها و یا خدمات مورد نظر را نقدا پرداخت می کند و فروشنده پس از اینکه اطمینان حاصل کرد بهای کالاها یا خدمات دریافت شده است ، نسبت به ارسال کالا ها یا انجام خدمات اقدام می کند . این روش نبایستی با پیش پرداخت که اصولا در قرارداد ها پیش بینی می شود ، خلط گردد . پیش پرداخت یعنی پرداخت بخشی از ثمن معامله قبل از ارسال کالا ها یا انجام خدمات . این پیش پرداخت معمولا در ازای اخذ ضمانت نامه بانکی انجام می شود و ابزاری است تا فروشنده بتواند برای ساخت و تهیه کالا های موضوع قرارداد از یک نقدینگی ابتدایی برخوردار شود . در حالی که در شیوه پرداخت نقدی از قبل کل مبلغ قرارداد بدون اخذ تضمین بانکی ابتدا به فروشنده پرداخت می شود و سپس فروشنده کالا ها را ارسال یا خدمات را انجام می دهد .

روش اجرایی کار به این نحو است که موضوع پرداخت قبلی در قرارداد مربوط بین طرفین مورد موافقت قرار میگیرد و قید می گردد که فروشنده پس از دریافت کل مبلغ قرارداد ظرف مهلت مقرر نسبت به ارسال کالا و یا انجام خدمات اقدام خواهد کرد . زمانی که موضوع قرارداد فروش کالاست ، فروشنده ابتدا اطمینان حاصل می کند که مبلغ مورد نظر دریافت و مبلغ مزبور به حساب او واریز شده است و سپس نسبت به تهیه کالا های مورد نظر اقدام می نماید .

خریدار ممکن است از طریق چک ، حواله بانکی ، تلگرام ، تلکس یا سوئیفت مبلغ مورد نظر را به فروشنده پرداخت نماید . در مبالغ کم این امر ممکن است از طریق کارت های بانکی مثل کارت اعتباری یا کارت بدهکار نیز انجام گیرد .

در صورتی که بناست کالا های مزبور ساخته شوند ، فروشنده پس از دریافت وجه نسبت به ساخت آن اقدام می نماید و پس از بسته بندی آنها حسب اینکوترمز مورد توافق نسبت به ساخت آن اقدام می نماید و پس از بسته بندی آنها حسب اینکو ترمز مورد توافق نسبت به حمل و بیمه آن اقدام می کند . هم زمان با ارسال کالا مدارک حمل شامل فاکتور فروش ، بارنامه ، گواهی مبدا و سایر اسناد مقرر به خریدار تسلیم می شود تا خریدار بتواند کالا های مزبور را در کشور خود ترخیص نماید .

.

روش وصولی 

.

برخلاف دو روش فوق که دخالت بانکها بیشتر در نقش دریافت کننده وجه خلاصه می شود ، در روشهای وصولی و اعتبار اسنادی ، بانکها بیشتر نقش واسطه را بین خریدار و فروشنده ایفا می کنند تا خطرات عدم پرداخت و یا عدم ارسال کالا کاهش پیدا کند و بین منافع طرفین تعادل ایجاد شود . در روش وصولی ، فروشنده به بانک ماموریت می دهد که اسناد حمل را از طرف فروشنده در اختیار خریدار قرار دهد که شرایط مقرر در دستو وصول محقق شود . دستور وصول ممکن است پرداخت وجه یک برات به رویت یا قبولی یک برات مدت دار باشد . روش وصولی فقط برای خرید کالا مناسب است و برای خرید خدمات مناسب نیست . روش اجرایی کار به این نحو است که موضوع پرداخت به شیوه وصولی در قرارداد مربوط به طرفین مورد موافقت قرار می گیرد . سپس فروشنده کالا های مورد نظر را تهیه و یا نسبت به ساخت آن اقدام می نماید و پس از بسته بندی آنها حسب اینکوترمز مورد توافق نسبت به انعقاد قرارداد حمل و بیمه آن اقدام می کند . فروشنده کالا ها را به متصدی حمل و نقل تحویل می دهد و بارنامه دریافت می کند . سپس فروشنده مدارک حمل را به همراه یک دستور وصول به بانک خود ارائه و تسلیم می کند . در دستور وصول فروشنده مقرر می نماید که تحت چه شرایطی بانک باید اسناد را در اختیار خریدار قرار دهد . بانک فروشنده مدارک مزبور را از طریق پست یا باربری به بانکی در کشور خریدار ارسال می کند که ممکن است یکی از شعب بانک فروشنده باشد و یا یک بانک مستقل دیگری که با بانک فروشنده در ارتباط است . بانک اخیر به خریدار اطلاع می دهد که مدارک و اسناد حمل جهت دریافت آماده است ، ولی قبل از هر چیز باید شرایط مقرر در دستور وصول تامین گردد .

.

اعتبار اسنادی 

.

مهمترین و رایج ترین روش پرداخت بین المللی ، اعتبار اسنادی یا ال سی است . در اعتبار اسنادی ، با وساطت بانک ها منافع فروشنده و خریدار به نحو مطمئنی تضمین و نگرانیهای آنها رفع می شود . بانک به فروشنده اطمینان می دهد چنانچه اسناد مقرر در اعتبار اسنادی ارائه شود و شرایط مذکور در آن محقق گردد ، مبلغ اعتبار اسنادی را به وی پرداخت کند . بنابراین فروشنده می تواند با خیال راحت نسبت به ساخت و یا تهیه کالا یا انجام خدمات اقدام کند ، بدون اینکه نگران باشد خریدار از پرداخت بهای آن خودداری می نماید . متقابلا بانک به خریدار اطمینان می دهد که قبل از دریافت اسناد و تحقق شرایط مندرج در اعتبار اسنادی پرداختی به فروشنده انجام نخواهد شد . برای اینکه فروشنده بتواند مبلغ اعتبار اسنادی را دریافت نماید باید کالا را ساخته و یا تهیه نماید ، بسته بندی کند ، گواهی بازرسی اخذ کند و نهایتا کالا را به متصدی حمل و نقل تحویل دهد و از کنترل خود خارج نماید ، تا بتواند مبلغ اعتبار را با ارائه اسناد مزبور دریافت نماید . این ترتیبات به خریدار اطمینان می بخشد که فروشنده نتواند بدون ارسال کالا که مطابقت آن با سیاهه تجاری گواهی شده ، نسبت به دریافت مبلغ اعتبار اقدام کند .

اعتبار اسنادی تعهدی مکتوب است که به موجب آن بانک بنا به درخواست خریدار متقبل می شود مبلغ مشخصی پول را ظرف مدت معین در مقابل اسناد مشخص و طبق دستورات مقرر خریدار به فروشنده پرداخت نماید . تعهد بانک به پرداخت مشروط و محدود به میزان ، مدت و شرایطی است که در متن اعتبار اسنادی مذکور است ؛ چه این شرایط با قرارداد فروش مطابقت داشته باشد و یا نداشته باشد .

در هر اعتبار اسنادی حداقل یک بانک یا موسسه مالی دخالت دارد که اعتبار اسنادی را گشایش می کند . بانک گشایش کننده به درخواست متقاضی (خریدار) و بر اساس دستورات وی نسبت به گشایش اعتبار اسنادی اقدام می نماید . علاوه بر بانک گشایش کننده ، معمولا بانک دیگری نیز تحت عنوان بانک کارگزار در روند اعتبار اسنادی دخالت دارد . بانک کارگزار اصولا مسئولیتی در قبال پرداخت مبلغ اعتبار اسنادی متقبل نمی شود و صرفا به عنوان رابط بین بانک گشایش کننده و ذی نفع اقدام می کند . علاوه بر واسط بودن ، بانک کارگزار ممکن است اعتبار اسنادی را تایید کند که در این صورت مسئولیت پرداخت را نیز متقبل می شود ولی این امر نیاز به تصریح دارد . بانک کارگزار می تواند یک بانک مستقل در کشور فروشنده و یا یک شعبه از بانک گشایش کننده در کشور فروشنده باشد .