سفته چه کاربردهایی دارد و نحوه نقد کردن سفته و شکایت از صادر کننده آن

سفته نامی است که حتما بارها و بارها آن را شنیده اید و حتما بارها به بهانه گرفتن وام یا ضمانت از آن استفاده کرده اید. حتما دیده اید که در گوشه گوشه شهر در هر دکه روزنامه فروشی که بساط سیگار ، سیمکارت

اعتباری ، شارژ موبایل و کارت اینترنت را پهن کرده است ، فروخته می شود و این عبارت را که «سفته موجود است» خیلی جاها دیده اید و لابد پیش خود فکر کرده اید که «عجب ، سفته چه وسیله خوبی است که هرکس می تواند هرگاه اراده کند ،  آن را مثل نقل و نبات بخرد و کارش را راه بیندازد» و بعد حتما به این مساله فکر کرده اید که سفته در مقابل چک ، با سختی هایی که برای گرفتنش از سیستم بانکی دارد چقدر به دردبخور است.

پیدایش سفته در گذشته به دلیل خطر انتقال پول از جایی به جای دیگر بوده است. تجار به کمک بانک ها در معاملات خارجی و نیز داخلی خود از آن استفاده می کردند و در برابر، کارمزدی برای صدور آن به نام خود و دریافت مبلغ آن در جایی دیگر به بانک می پرداختند. امروزه در اقتصاد سفته به عنوان یک وسیله اعتباری نقش مهمی در تامین کوتاه مدت منابع سرمایه گذاری کند و به ویژه شرکت های بزرگ با صدور و تنزیل آن نزد بانک ها مشکلات مالی جاری خود را مرتفع می سازند. آشکار است که برخورد نظام بانکی به این قبیل اسناد اعتباری از عوامل اساسی اعتبار و رواج آنها به شمار می رود.

اگر سری به دادگاه ها بزنید، متوجه می شوید ناآشنایی با قانون سفته و این تفکر که سفته ابزاری سهل الوصول است و تبعاتی ندارد، برای مردم چه مشکلاتی ایجاد کرده است. اگر این گزارش را بخوانید ، حتما تفکر و تصورتان درباره سفته عوض می شود. بد نیست بدانیم سابقه کاربرد سفته به اروپا بازمی گردد و این سند از قدیم در آنجا مورد استفاده بوده است و حقوقدانان اروپایی معتقدند سفته پیش از برات و دیگر اسناد تجاری استفاده شده است.

تعریف سفته وسفته چه کاربردهایی دارد

.

سفته سندی است که به موجب آن امضاء کننده متعهد می شود تا مبلغی را در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معين يا به حواله کرد او بپردازند. سفته علاوه بر امضاء یا مهر متعهد باید مشخص کننده مبلغ تعهد شده، گیرنده وجه، و تاریخ نیز باشد.

ظهور سفته در ایران

.

پیدایش سفته در ایران هم به زمان تدوین قانون تجارت به  سال ۱۳۱۱ برمی گردد و امروزه در کشور ما از این سند بیش از برات استفاده می شود. حقوقدانان ایران نیز گاها از سندی سخن می گویند که عنوان «سفتجه» داشته است و فقها درباره آن بحث فراوان کرده اند اما اذعان می کنند که این سند با سفته موضوع حقوق تجارت متفاوت است و بیشتر به عقد حواله نزدیک است اما امروزه در اقتصاد ، به عنوان وسیله ای اعتباری نقش مهمی در تامین کوتاه مدت منابع سرمایه گذاری ایفا می کند و حتی شرکتهای بزرگ با صدور آن نزد بانکها ، مشکلات مالی جاری خود را مرتفع می کنند. همچنین از آن می توان به عنوان وسیله پرداخت در معاملات غیرنقدی استفاده کرد و این امر در معاملات کالاهای مصرفی بسیار معمول است و شاید همین عمومیت است که شما می بینید همه جا به فروش می رسد البته بانکها و موسسات اعتباری نیز از این اسناد برای اعطای وام و تقسيط بازپرداخت آن استفاده می کنند و به این منظور ، در مقابل پرداخت وام به مشتری ، از او سفته می گیرند. همچنین در قراردادهایی که شرکتها و موسسات اداری با مقاطعه کاران منعقد می کنند سفته وسیله ای ارزان و مطمئن برای تضمین اجرای تعهد از سوی آنان است.

مندرجات

.

به موجب ماده ۳۰۸ قانون تجارت ، سفته علاوه بر امضاء یا مهر ، باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد :

مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف ، نام گیرنده وجه و تاریخ پرداخت باید در سفته مشخص باشد. پس طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت ، سفته علاوه بر مهر یا امضاء باید دارای تاریخ باشد و علاوه بر این ، طبق بند یک همین ماده ، تعيين مبلغی که باید پرداخت شود ، با تمام حروف ضروری است.

نام و نام خانوادگی گیرنده وجه ، تاریخ پرداخت وجه ، علاوه بر اینها ، نوشتن نام خانوادگی صادرکننده اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است. در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود نام و نام خانوادگی او در سفته آورده می شود ، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می شود در «وجه حامل». در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معين در سفته نوشته شود ، این شخص طلبکار می شود و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد ، طلبکار محسوب می شود و می تواند در سررسید سفته ، مبلغ آن را طلب کند و اگر سررسید درج نشود ، سفته عندالمطالبه محسوب می شود و در سفته عندالمطالبه ، صادرکننده باید به محض مطالبه مبلغ آن را پرداخت کند اما اگر مندرجات قانونی در سفته قید نشود ، آنگاه چه می شود؟

متاسفانه قانونگذار در فصل دوم باب چهارم قانون تجارت که مقررات مربوط به سفته را بیان می کند ، به ضمانت اجرای عدم ذکر مندرجات مندرج در ماده ۳۰۸ اشاره ای نکرده است اما در قوانین خارجی به این نکته اشاره شده است. مثلا در قانون تجارت فرانسه ، پس از ماده ۱۸۳ که شرایط صوری سفته را معین می کند ، ماده ۱۸۴ مقرر می کند که در صورت نبودن یکی از موارد مندرج در ماده ۱۸۳، سند امضاشده ، سفته محسوب نمی شود. همان طور که گفته شده است ، اگرچه در قانون تجارت ایران در مورد سفته ، به این امر اشاره نشده است که اگر یکی از مندرجات مذکور در ماده ۳۰۸ قانون رعایت نشود، نوشته مزبور مشمول مزایای سفته نمی شود اما سفته فقط در صورتی مشمول مزایای مذکور در قانون تجارت است که موافق مقررات این قانون تنظیم شده باشد و از طرفی ، اگرچه در مورد رعایت نکردن مندرجات قانونی سفته ضمانت اجرایی پیش بینی نشده ، تبصره ماده ۳۱۹ قانون تجارت ، سفته ای را که فاقد شرایط اساسی مذکور در قانون تجارت باشد ، سند تجاری قلمداد نمی کند و مشمول مرور زمان اموال منقول می داند. در واقع اگر سفته مطابق مواد قانونی پر نشود، وجاهت قانونی ندارد.

سفته بدون نام

.

سفته بدون نام ، حالتی دیگر از نحوه تنظیم سفته است. در این حالت ، در تنظیم سند این امکان وجود دارد که بدهکار، سفته ای را که صادر می کند ، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که در این صورت فرد می تواند با خودش برای گرفتن در سررسید اقدام یا این که آن را به دیگری حواله بدهد.

عبارت حواله کرد در سفته به شخص دارنده این اختیار را می دهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند ولی اگر حواله کرد ، خط خورده شود، دارنده سفته نمی تواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی برای وصول آن اقدام کند ، علاوه بر آن که می تواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.

.

پشت نویسی کردن

.

پشت نویسی سفته مانند چک برای انتقال سفته به دیگری یا وصول وجه آن است. اگر پشت نویسی برای انتقال باشد، دارنده جدید سفته دارای تمام حقوق و مزایایی می شود که به آن سند تعلق دارد. انتقال سفته با امضای دارنده آن صورت می گیرد. همچنین دارنده سفته می تواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد که در این صورت باید وکالت برای وصول قید شود.

.

سقف سفته

.

هر برگ سفته ، سقف خاصی برای تعهد کردن دارد مثلا اگر روی سفته ای درج شده باشد «ده میلیون ریال» يعني آن سفته حداکثر برای تعهد یک میلیون تومان دارای اعتبار است و با آن نمی توان به پرداخت بیش از یک میلیون تومان تعهد کرد.

.

تکالیف دارنده سفته

.

اگر متعهد سفته در سررسید از پرداخت مبلغ مندرج در آن امتناع کند ، دارنده سفته مکلف است به موجب نوشته ای که واخواست یا اعتراض عدم تادیه نامیده می شود ، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وعده سفته اعتراض خود را اعلام کند که برای واخواست به مجتمع قضایی مراجعه و نسبت به تنظیم و ارسال آن برای صادرکننده سفته اقدام می کند و از تاریخ واخواست ظرف مدت یک سال برای کسی که سفته را در ایران صادر کرده و مدت ۲ سال برای کسانی که سفته را در خارج از ایران صادر کرده اند ، طبق مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ قانون تجارت اقامه دعوی کند. در صورتی که دارنده سفته به تکالیف قانونی خود اقدام نکند ، حق اقامه دعوی علیه پشت نویس ، ضامن پشت نویس را ندارد و از امتیازات اسناد تجاری بهره مند نمی شود.

نحوه نقد کردن سفته و شکایت از صادر کننده آن

.

برای وصول وجه از ۲ طریق می توان اقدام کرد :

.

از طریق اجرای اسناد رسمی

.

چون سفته از اسناد لازم الاجراست ، در صورتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کرده باشد ، می تواند علیه صادرکننده ، پشت نویس و ضامن به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه و تقاضای توقیف اموال بلامعارض اشخاص فوق و وصول طلب خود را کند.

.

از طریق مراجع قضایی دادگستری

.

دارنده سفته با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام مسئولان سند تجاری اقامه دعوی می کند و در صورتی که به محکومیت قطعی صادرکننده منجر شود و اگر اموالی از محکوم تحصیل نشود، می تواند به استناد قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تقاضای بازداشت شخص محکوم را کند.

شیوه تجاری برای نقد کردن سفته

.

چنانچه در موعد مقرر، سفته شما پرداخت نشد و حال شمایید و سفته ای که روی دستتان مانده ابتدا باید ظرف مدت ۱۰ روز از سر رسید آن به دادگاه مراجعه نموده و اعتراضی نسبت به پرداخت نشدن آن انجام دهید. به این اعتراض واخواست گفته می شود.

واخواست از طریق بانک انجام می گردد و در برگه های مخصوصی تنظیم و از طریق دادگستری به صادر کننده ابلاغ می شود و هر برگه ای غیر از آن ، واخواست نخواهد بود.  در سه نسخه تهیه شده و نسخه اصلی به خود دارنده آن تحویل داده می شود. نسخه دیگری به رونوشت سفته ضمیمه شده و برای صادر کننده آن فرستاده می شود و در نهایت سومین نسخه نیز در دادگاه بایگانی می شود.

.

توقیف اموال فرد صادر کننده 

.

اگر مدت ۱۰ روزه مذکور رعایت شده باشد پس می توانید حتی قبل از این که رسیدگی به دعوایتان شروع شود از دادگاه در خواست کنید که دارایی های صادرکننده را توقیف کند. و در نهایت بعد از صدور حکم، دادگاه می تواند مبلغ سفته را از همان اموال توقیف شده و یا پول نقد به دارنده سفته بدهد.

.

هزینه واخواست سفته چقدر می باشد ؟

.ی باشد ؟

واخواست دارای هزینه می باشد که این هزینه به میزان 2 درصد مبلغ آن به انضمام هزینه اوراق سفته و ابلاغ آن خواهد بود.

.

مطالبه بدون واخواست

.

باتوجه به اینکه واخواست سفته دارای هزینه ای علاوه بر هزینه دادرسی است دارنده سفته می تواند بدون واخواست به طرح دعوای مطالبه وجه آن بپردازد اما در چنین شرایطی سفته سند تجاری نخواهد بود و یک سند عادی تلقی می شود. در صورتی که واخواست نشود اگر دارنده بخواهد تقاضای صدور قرار تامین خواسته نماید باید خسارت احتمالی پرداخت کند و یا خسارت تاخیر تادیه نسبت به آن، از تاریخ سررسید نخواهد بود بلکه از تاریخ مطالبه شخص می باشد.

.

مراحل دادخواست و به اجرا گذاشتن سفته

.

جهت مطالبه وجه سفته دارنده آن می بایست به تنظیم دادخواست بپردازد و دادخواست تنظیمی را از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید. پس از ثبت در صورتی که مبلغ تا بیست میلیون تومان باشد در شورای حل اختلاف به آن رسیدگی خواهد شد و اگر بیشتر از بیست میلیون تومان باشد دادگاه صالح به آن رسیدگی می کند. پس از تعیین شعبه، وقت دادگاه تعيين و به موضوع رسیدگی می شود و بعد از آن رای صادر خواهد شد که بعد از قطعیت، پرونده وارد مرحله اجرا می شود.

گاهی طی این مراحل برای شخص سخت و دشوار است و بنا به دلایلی اعم از شلوغی دادگاه ها یا شورا ها ، نداشتن اطلاعات کافی و… نمیتواند به آنچه که محق است برسد، شما می توانید با داشتن وکیل مدافع خوب با خیالی آسوده و بدون نگرانی ضمام امور را به دست او بسپارید.

تجزیه و تحلیل این مسائل و در ادامه ارائه راهکار مناسب صرفا تخصص یک وکیل دادگستری مسلط می باشد .

وکیل دادگستری می تواند از تضییع حق شما جلوگیری کرده و در محاکم دادگستری نسبت به احقاق حق شما اقدام نماید .

گاهی اوقات یک نکته ساده از سوی وکیل دادگستری می تواند سرنوشت شما را تغییر دهد و شما را به حقتان برساند .

.

وکیل علی محسن زاده کارشناس ارشد حقوق خصوصی ، عضو کانون وکلای داگستری مرکز و فارغ التحصیل دانشگاه leiden  هلند با بیش از 10 سال سابقه وکالت در امور مختلف اعم از بین المللی ، کیفری ، حقوقی ، خانواده ، شهرداری ، ثبتی و … آماده ارائه خدمات فوق می باشد .

♦️♦️جهت مشاوره حقوقی میتوانید با کلیک بر روی کلمه «مشاوره» با وکیل دادگستری حرفه ای تماس بگیرید و از خدمات ما بهره مند شوید